کلیسای تادئوس یا همان قره کلیسا، نام کلیسایی تاریخی در استان آذربایجان غربی ایران است که در جنوب ماکو و شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده‌است. قره در زبان آذری به معنای "سیاه" است و وجه تسمیه این نام سیاه بودن قسمتی از کلیسا است. ظاهرا ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ های سیاه ساخته شده که پس از بازسازی قسمتی از سنگ ها به وسیله سنگ های سفید جایگزین شده است. به احتمال زیاد این عمل به صورت عمدی انجام شده تا آیندگان از شکل و ظاهر اولیه کلیسا مطلع باشند
قره کلیسا، مزار تادئوس (طاطاؤس) یکی از حواریون عیسی مسیح است. به استناد منابع تاریخی بخشی از ارمنیان پیرو دین زرتشت بوده‌اند و بخشی نیز آئین مهرپرستی داشته‌اند
براي نخستين بار در سال۴۳ ميلادي دو نفر از مبشرين حضرت مسيح به‌نام‌هاي طاطاوس و بارتلميوس از شمال بين‌النهرين گذشته و براي تبليغ در شهر ( آرداز) كه مركز پادشاهي ارامنه بود اقامت ميكنند و بدون توجه به دستور سنادوك ( پادشاه زرتشتي ارمنستان) به تبليغ آيين مسيح دست ميزنند و در نتيجه ۳۵۰۰نفر از جمله دختر پادشاه به نام ( ساندوخت) به دين مسيح مي‌گروند. پادشاه ارمنستان براي ممانعت از تبليغ دين مسيح، در سال ۶۶ ميلادي فرمان قتل عام آنان را صادر ميكنند و همه ارامنه مسيحي، از جمله دختر پادشاه به قتل مي‌رسند و اجساد آنان را در محل فعلي قره كليسا و حوالي آن مدفون مي‌سازند
ارامنه مدعي هستند كه كليساي طاطاوس اولين كليسايي است كه به دستور مبشرين و حواريون مسيح در دنيا ساخته شده است وچون از نظر مذهبي شهادت را بزرگترين سعادت براي بشر ميدانند، هر سال در روزهاي آخر تيرماه و هفته اول مرداد ماه كه مصادف با قتل تادي مقدس و پيروان مسيحي او است در قره كليسا مراسم خاصي بر پا مي‌دارند
این کلیسا در دوره‌های مختلفی، به دلایل مختلف ویران و مجددا بازسازی شده است. در سال ۱۲۳۰ میلادی (۶۱۶ هجری قمری) هنگام حمله چنگیز، قسمت بزرگی از این کلیسا ویران شد، ولی هنگام اقامت هلاکوخان مغول در آذربایجان، خواجه نصیرالدین طوسی به مرمت آن همت گماشت
قره کلیسا دارای ویژگی خاص معماری ارمنی بوده و از نظر حجم و تکنیک یکی از با ارزش‌ترین آثار تاریخی کشور محسوب می شود. این بنا شهرت جهانی دارد و بسیاری از ارامنه داخل و خارج کشور برای انجام مراسم مذهبی به این کلیسا می آیند.كليسای طاطائوس از دو گنبد زيبا در اندازه ۲۴ و ۱۸/۵ متر تشكيل شده و قسمت خارجی آن نيز دارای طرح‌های معماری جالب و زيبا از جمله نقش‌های گل و بوته، تصاوير انسان و اشكال حيوانات است.اين بنا شامل بخش‌های قديمی با سنگ‌های تراشيده و سياه و بخشی جديد با رنگ‌های سفيد است
در دو کیلومتری شمال غرب کلیسا، بر بلندایی، نمازخانه ای وجود دارد که طبق گفته ها محل شهادت ساندخت، اولین شهیده مسیحی است که قدمت آن هم به کهنی قره کلیسا می باشد. این کلیسا در انتهای جاده ای قرار دارد که صرفا برای این کلیسا و یک روستای کوچک ساخته شده است
اين بنای تاريخی مذهبی، همه ساله در ايام شهادت طاطائوس، پذيرای جمع كثيری از ارامنه جهان است و به سبب برخورداری از معماری كم‌نظير، در تاریخ ۷ ژوئیه ۲۰۰۸، مجموعه قره کلیسا، شامل سه کلیسای اصلی با نام‌های قره کلیسا یا سنت تادئوس، سنت استپانوس و زور زور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید
